Her dönemde, her toplumda sanatçıların ifade özgürlüğü ile toplumun genel ahlaki değerleri veya devlet politikaları arasında gerilimler yükselmiştir. Bu gerilimler bazen işlerin yasaklanması şeklinde sonuçlanabiliyor. Bu yazımızda, çeşitli dönemlerde beklenmedik ve bazen saçma sapan nedenlerle yasaklanan 15 eseri ele alacağız.
Kaynak: https://www.huffpost.com/entry/art-ce…
Sanat, insanlık tarihi boyunca fikirler, duygular ve görüşler hakkında konuşmanın en eski yollarından biri olmuştur. İster resim, ister roman, ister sinema, ister heykel olsun, sanat eserleri, sanatçıların iç dünyalarını, toplumlarını ve zamanlarını yansıtır.
Bu eserlerin birçoğu çeşitli nedenlerle sansürlendi ve hatta yasaklandı. Bu sebepler bazen siyasi, bazen dini veya ahlaki hassasiyetlerdi. Bu yazımızda saçma sapan sebeplerle tarihte yasaklanan 15 eseri inceleyeceğiz. Bu eserler hikayeleriyle bizi şaşırtacak, düşündürecek ve muhtemelen güldürecek.
1. Mona Lisa tablosu – İtalya (1506)
Mona Lisa tablosu, yapıldığı dönemden bu yana pek çok teorinin malzemesi olmuştur. Tablo, Mona Lisa’nın esrarengiz gülümsemesiyle bilinse de, bu gülümseme Vatikan standartlarına göre oldukça kışkırtıcıydı. Böylece tablo, Fransız İhtilali ile yeniden hak ettiği yeri aldığında uzun yıllar Vatikan’ın kasasında kaldı.
2. Guernica – Nazi işgali altındaki Fransa 1937
Pablo Picasso tarafından yapılmış devasa bir duvar resmi olan ‘Guernica’, İspanya iç savaşı sırasında Bask kentinin bombalanmasının sembolik bir resmidir. Bu resim asi olarak kabul edildi ve Nazi işgali altındaki Fransa’da tutuldu. Ancak II. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra tablo yeniden halka açık olarak sergilenmeye başlandı.
3. Ulysses – Amerika (1922)
İrlandalı yazar James Joyce’un Ulysses romanı modernist bir şaheserdir, ancak karmaşık anlatımı ve cinsel içeriği onu tartışma konusu yapmıştır. Eserde sık sık cinsel tasvirler ve argo kullanımı nedeniyle müstehcenlik gerekçesiyle Amerika Birleşik Devletleri’nde yasaklandı. Bu yasak 1933 yılına kadar devam etti.
4. Lolita – Fransa (1955)
Vladimir Nabokov’un Lolita adlı romanı birçok eleştirinin hedefi olmuştur. Roman, orta yaşlı bir adamın 12 yaşındaki bir kıza olan takıntısını oldukça rahatsız edici bir şekilde anlatıyor. Bu temalar Fransa’da bir skandala neden oldu ve müstehcen olarak algılanarak yasaklanmasına yol açtı. Bu yasak 1959 yılına kadar devam etti.
5. Günaha Son Davet – Küresel (1988)
Martin Scorsese’nin The Last Call to Temptation adlı kitabı, İsa’yı anormal bir şekilde tasvir etmesi nedeniyle birçok tartışmaya yol açtı. Birçok dini grup, İsa’nın isteklerini yansıtan bir sinemanın uygunluğunu tartışıyordu. Daha sonra birçok ülkede sinema yasaklandı. Yunanistan’ın bu yasağı kaldırması 2005 yılını aldı.
6. Çavdar Tarlasında Çocuklar – Amerika (1951)
JD Salinger’ın Çavdar Tarlasında Çocuklar adlı romanı bir gencin maceralarını anlatıyor. Kitapta geçen ağır dil ve cinsel temalar nedeniyle bugün Amerika’da birçok okulda yasaklanan kitaplardan biridir. Bu kitabın günümüzde hala yasaklı olması Amerika’da ifade özgürlüğü ile ilgili birçok tartışmaya neden olmuştur.
7. Anne Frank’ın Günlüğü – Lübnan (1952)
Holokost sırasında hayatta kalmaya çalışan genç bir Yahudi kızın hikayesini anlatan bu kitap, bugün hala Lübnan’da yasak. Nedeni, eserin Yahudi yanlısı bakış açısıdır. İsrail devletini reddeden ve Filistin’i destekleyen diğer Ortadoğu ülkelerinde de aynı görüş var.
8. Lady Chatterley’nin Aşığı – İngiltere (1960)
DH Lawrence’ın Lady Chatterley’s Lover adlı romanı da cinsel imaları nedeniyle yasaklı eserlerden oluşan bir oburdur. Kitap, üst sınıf bir hanımefendi ile bir personel arasındaki bir aşk hikayesini konu alıyor. Eser, içerdiği sert ve müstehcen dil nedeniyle toplatıldı, nüshaları imha edildi ve uzun yıllar yasaklandı.
9. Bir Ulusun Doğuşu – Amerika (1915)
DW Griffith’in yönettiği sessiz film The Birth of a Nation, ırkçı içeriği nedeniyle birçok eyalette yasaklandı. Ku Klux Klan’ı yücelterek Afro-Amerikalıları küçümseyen sinema, birçok protestoyla karşılaştı.
Buna rağmen eser tüm ülkede yasaklanmadı ve nefret dolu içeriğine rağmen bugün hala değerli bir modül olarak değer görüyor.
10. Ai Weiwei’nin Ay Çekirdeği – Çin (2010)
Çinli sanatçı Ai Weiwei’nin Ay Çekirdeği adlı eseri, Londra’daki Tate Modern müzesinin zeminine saçılmış milyonlarca el boyaması seramik tohumundan oluşuyor. Bu çalışmanın arkasındaki amaç, Çin’deki çalışma kurallarını eleştirmekti.
Ayrıca Ai Weiwei’nin Çin hükümetine yönelik eleştirileri, eserlerinin Çin’de yasaklanmasına yol açtı. Sanatçı 2011 yılında kısa bir süre cezaevine bile girdi.
11. Robert Mapplethorpe Fotoğraf Sergisi – Amerika Birleşik Devletleri (1989)
Robert Mapplethorpe’un Perfect Moment fotoğraf standı, baskıcı milletvekillerinin talepleri nedeniyle Washington DC’deki Corcoran Art Gallery tarafından iptal edildi.
Sergi, LGBTQ+ topluluğunun müstehcen resimlerini ve birçok “müstehcen” tonu içeriyordu. Buna rağmen gösteri birçok şehirde yapıldı ve büyük bir başarıydı.
12. Gazap Üzümleri – Sovyetler Birliği (1940)
John Steinbeck’in Gazap Üzümleri, Büyük Buhran sırasında Amerika’da işçi sınıfının karşılaştığı zorlukları anlatıyor. Kitap başlangıçta Sovyetler Birliği tarafından onaylandı ve kapitalizmin sonuçlarını gösteren bir kitap olarak dağıtıldı. Öte yandan kitaptaki yoksul sınıfın bile kendi arabası olduğu propagandasına uymadığı için kitap geri toplanıp yasaklandı.
13. ABD Bayrağını Göstermenin Gerçek Yolu Nedir? – Amerika (1989)
Chicago Sanat Enstitüsü’nde sanat öğrencisi olan Scott Tyler, izleyicilerin Amerikan bayrağına basmadan izleyemeyecekleri bir sanat eseri yarattı. Sonunda bayrağa basan bazı seyirciler ve sanatçılar tutuklandı.
14. Sergi B – 2014
Bu tartışmalı sanat eseri, 19. ve 20. yüzyıllarda var olan ‘insan hayvanat bahçelerini’ kopyalayarak izleyiciyi içinde yaşadıkları ırkçı toplumla karşı karşıya getirmeye çalıştı. Ancak birçok kişi tarafından yanlış anlaşılan eser, onu ırkçı olmakla suçladı.
Londra’daki Barbican Center’da sergilenmesi beklenen eser, yoğun protestolar sonucunda iptal edildi.
15. Son Yargı – 1565
Bu eser, günümüz şartlarında bir şaheser olarak görülse de, dönemin din adamları tarafından ahlaksız ve oyalayıcı olarak değerlendirilmiştir. Bazı eleştirmenler, bunca çıplak insanın ortasında dine odaklanamadıklarını söylediler ve tablo uzun süre yasaklandı.
basmakcihaber.xyz