Mart ve Nisan aylarında ilişkileri normalleştirmek için atılan adımların ardından İran’ın Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’daki büyükelçiliği resmen açıldı. İki ülkeden çok sayıda diplomat ve yetkilinin katıldığı açılış Büyükelçilik binasında törenle gerçekleştirildi.
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Ali İstek Bikdeli törende yaptığı konuşmada, İran ve Suudi Arabistan’a olan ilgilerinde değerli bir güne tanıklık ettiklerini söyledi. Bikdeli, “İnşallah bölge istikrar, refah ve kalkınma adına güçlü bir iş birliğine doğru ilerleyecektir. Diplomasi, ülkeler arasında ortak anlayışı geliştirmek için en iyi iletişim yoludur.”
Nisan ayı başında Suudi Arabistan ve İran dışişleri bakanları, Çin’in arabuluculuğunda 2016’dan bu yana ilk kez bir araya geldi. İki ülke, 7 yıl aradan sonra büyükelçiliklerini yeniden açma kararı aldı. İki ülke arasındaki uçuşların yeniden başlayacağı ve vizelerde kolaylık sağlanacağı da belirtildi.
GERİLİM NASIL YÜKSELDİ?
Suudi Arabistan’da Ocak 2016’da aralarında Şii din adamı Nimr al-Nimr’in de bulunduğu 47 kişi terör suçlamasıyla idam edildi. İnfazların ardından Tahran’daki Suudi Arabistan Büyükelçiliği ve Meşhed’deki Konsolosluk öfkeli göstericiler tarafından ateşe verildi. Suudi Arabistan daha sonra İran ile diplomatik ilişkilerini kesti. O zamandan beri iki ülke arasında gerginlik yaşanıyor.
Tahran ve Riyad birbirlerini tehdit olarak görüyor. Suudi Arabistan ile İran arasında bölgesel nüfuz mücadelesi var. Lübnan, Suriye, Irak ve özellikle Yemen’de iki ülke karşı karşıya. İran, 2014’te Suudi destekli hükümeti deviren Yemen’deki asi Husi isyancıları destekledi.
Bir yıl sonra Suudi Arabistan, Husilere karşı ağır hava saldırıları düzenlemeye başladı. Riyad, İran’ın Husilere Suudi Arabistan’a saldırmaları için bir üs sağladığını iddia ediyor. 2019 yılında Suudi Arabistan’ın petrol tesisleri silahlı insansız hava araçları ve füzelerle vuruldu ve petrol üretimi kesintiye uğradı. Suudi Arabistan ve ABD saldırıdan İran’ı sorumlu tuttu. İki ülkeyi uzlaştırmaya yönelik önceki girişimler başarısız oldu.
Ancak Mart ayında Çin’in arabuluculuğuyla iki ülke karşılıklı olarak iki ay içinde büyükelçiliklerini yeniden açma kararı aldı. Anlaşma, Çin’in Ortadoğu’daki nüfuz alanını göstermesi açısından da cazip bulundu. İki ülke arasında ticaret ve güvenlik alanındaki çıkarların yeniden tesis edileceği ve karşılıklı uçuşların başlayacağı açıklandı. ABD yönetimi bu açıklamayı ihtiyatla karşıladı ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres arabuluculuk çabaları için Çin’e teşekkür etti. (BBC Türkçe)
